Mowa zależna - zaimki, czas i miejsce
W poprzednich zakładkach dociekliwi czytelnicy na pewno zauważyli, że oprócz zmiany czasu, w mowie zależnej pojawiają się też inne zmiany w porównaniu ze zdaniem, które dokładnie cytuje czyjąś wypowiedź. Przyjrzyjmy się im tutaj:
1. Zmiana zaimka.
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Jack said: "I'm going to propose to my girlfriend." | Jack said (that) he was going to propose to his girlfriend. |
| Jack powiedział: ,,Zamierzam się oświadczyć mojej dziewczynie.'' | Jack powiedział, że (on) zamierza się oświadczyć swojej dziewczynie. |
| My neighbours said: "We want to sell our car." | My neighbours said (that) they were going to sell their car. |
| Moi sąsiedzi powiedzieli: ,,Chcemy sprzedać nasz samochód." | Moi sąsiedzi powiedzieli, że (oni) chcą sprzedać swój samochód. |
| Sally said: "You are getting on my nerves." | Sally said (that) I was getting on her nerves. |
| Sally powiedziała: "Działasz mi na nerwy." | Sally powiedziała, że działam jej na nerwy. |
Zmieniają się też zaimki wskazujące:
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Tom said: "This girl is gorgeous." | Tom said (that) that girl/the girl was gorgeous. |
| She said: "These documents are mine." | She said (that) those documents/the documents were hers." |
2. Zmiana określenia czasu.
Dlaczego jest konieczna?
Wyobrażmy sobie, że rozmawiamy z kimś w poniedziałek i słyszymy od niego "I am so tired today." Odnosząc się do tej wypowiedzi po kilku dniach, np. w czwartek, nie możemy powiedzieć Sue said (that) she was so tired today, ponieważ od jej wypowiedzi upłynął jakiś czas i dzisiaj, czyli w czwartek, zmęczona już może nie jest. Zmęczona była w chwili wypowiedzi, czyli w poniedziałek, który jest już przeszłością.
Prawidłowa zamiana wypowiedzi Sue na mowę zależną wygląda zatem tak:
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Sue said: "I am so tired today." | Sue said (that) she was so tired that day. |
Inne określenia czasu zmieniamy następująco:
| mowa niezależna | mowa zależna |
| yesterday | the day before |
| last week | the week before |
| tomorrow | the next day/the following day |
| next week/month | the following week/month |
| now | then |
| 2 years ago | 2 years before |
3 Zmiana określenia miejsca.
Wyobraźmy sobie taką sytuację:
Rozmawiamy z Mary w supermarkecie. Plotkujemy na całego obiecując dyskrecję oczywiście, a po dwóch dniach w pracy nadajemy na spotkaną w supermarkecie koleżankę bez skrępowania...
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Mary said: "I don't usually do shopping here." | Mary said (that) she doesn't* usually do shopping there. |
| Mary powiedziała: „Zwykle nie robię tu zakupów.” | Mary powiedziała, że zwykle nie robi tam (no bo przecież nie w pracy, gdzie toczy się rozmowa) zakupów. |
* Nie ma konieczności zmiany czasu, ponieważ to, co usłyszeliśmy od Mary jest po dwóch dniach rozmowy nadal aktualne.
Żeby zdanie w mowie zależnej było logiczne, użyte przez mówiącego określenia miejsca zmieniamy w następujący sposób:
| mowa niezależna | mowa zależna |
| here | there |
| tutaj | tam |
| in this room | in that room / in the room |
| w tym pokoju | w tamtym pokoju |
itp.
