Czasownik have
Czasownik have jest jednym z pierwszych czasowników, które poznajemy w procesie nauczania języka angielskiego. Jest to czasownik specyficznym, ponieważ może pełnić dwie funkcje: czasownika głównego w znaczeniu mieć oraz czasownika posiłkowego, którego rola jest tylko gramatyczna - have jest częścią orzeczenia w niektórych czasach czy strukturach gramatycznych.
have jako czasownik główny dla wyrażenia stanu
Podstawowym znaczeniem have jest:
| playhave | mieć, posiadać |
Spójrzcie na przykłady w zdaniach:
| playI have a house with a huge garden. | Mam dom z wielkim ogrodem. |
| playShe has a beautiful new dress. | Ona ma śliczną nową sukienkę. |
| They have a good idea. | Oni mają dobry pomysł. |
| Do you have any brothers or sisters? | Masz jakieś rodzeństwo? |
| We don't have much time. | Nie mamy dużo czasu. |
| Sheila doesn't have any pets. | Sheila nie ma żadnych zwierząt domowych. |
| Does Pete have a driving licence? | Czy Pete ma prawo jazdy? |
Have należy do czasowników nieregularnych (have - had - had). W czasie przeszłym dla wszystkich osób liczby pojedynczej i mnogiej użyjemy formy had:
| My grandparents had three horses. | Moi dziadkowie mieli trzy konie. |
| My grandfather had two wives. | Mój dziadek miał dwie żony. |
Uwaga! Trzeba tu zwrócić uwagę, że have wyraża w tym kontekście stan, a nie czynność (czyli 'coś mam', a nie 'coś robię'), a więc nie będzie użyte w formie continuous!
W zdaniach tego typu w nieformalnym języku (zwłaszcza w mowie i zwłaszcza w brytyjskiej odmianie języka) bardzo często zamiast have pojawia się wyrażenie have got (tylko w czasie teraźniejszym):
| playI have got a house with a huge garden. | Mam dom z wielkim ogrodem. |
| She's got a beautiful new dress. | Ona ma śliczną nową sukienkę. |
| playThey've got a good idea. | Oni mają dobry pomysł. |
| Have you got any brothers or sisters? | Masz jakieś rodzeństwo? |
| We haven't got much time. | Nie mamy dużo czasu. |
| Sheila hasn't got any pets. | Sheila nie ma żadnych zwierząt domowych. |
| Has Pete got a driving licence? | Czy Pete ma prawo jazdy? |
kiedy have a kiedy has
W przykładach z tabel powyżej widzicie, że w zdaniach w czasie teraźniejszym obok formy have pojawia się też has.
Has to forma czasu teraźniejszego dla 3. os. liczby pojedynczej (she/he/it has).
| playI have a house with a huge garden. | Mam dom z wielkim ogrodem. |
| playShe has a beautiful new dress. | Ona ma śliczną nową sukienkę. |
have jako czasownik główny dla wyrażenia czynności
Have jako czasownik główny pojawia się często w różnych kolokacjach, gdzie tłumaczenie na język polski wynika z połączenia wszystkich elementów kolokacji, np.:
| have an argument | kłócić się |
| have a shower | brać prysznic |
| have a cigarette | palić papierosa |
Uwaga! W powyższych przykładach czasownik have użyty jest do wyrażenia czynności, a nie stanu (czyli 'coś robię', a nie 'coś mam') a zatem może pojawić się również w formie continuous.
Spójrzcie, jak have w takich kolokacjach wygląda w zdaniach:
| playThey are having an argument. | Oni się kłócą. |
| playHave a good time! | Baw się dobrze! |
| playHe is having a shower. | On bierze prysznic. |
| playShe had scrambled eggs for breakfast. | Ona zjadła jajecznicę na śniadanie. (nie jest błędem powiedzieć She ate scrambled eggs for breakfast, ale have w takim zdaniu brzmi 'bardziej' po angielsku, z kolei 'bardziej' po polsku brzmi tłumaczenie Ona zjadła jajecznicę na śniadanie.) |
| playHave a cigarette! | Poczęstuj się papierosem/Zapal sobie! |
| playLet's have a swim. | Popływajmy. |
| playShe had a baby last month. | Urodziła dziecko w zeszłym miesiącu. |
Uwaga! Trzeba też pamiętać, że w tym kontekście have nie zastąpimy przez have got.
| Let's have |
| He is having |
Przejdźmy teraz do drugiej funkcji, jaką może pełnić have.
have jako czasownik posiłkowy
Have jako czasownik posiłkowy (w pytaniach poddaje się inwersji, a w przeczeniach łączy z not) służy do:
1) Tworzenia czasu present perfect (w 3. os. l. poj. przybiera wtedy formę has)
| playI have lost the tickets. What shall we do now? | Zgubiłem bilety. Co teraz zrobimy? |
| playMike has moved out. I don't know his current address. | Mike się wyprowadził. Nie znam jego aktualnego adresu. |
| playWe haven't heard from him since June. | Od czerwca nie mamy od niego żadnych wiadomości. |
| playIt hasn't been the best year for us. | To nie był dla nas najlepszy rok. |
| playHave you finished yet? | Skończyliście już? |
| playHas the teacher left? | Czy nauczycielka wyszła? |
i past perfect:
| playBy the time we reached the station, the train had left. | Zanim dotarliśmy na dworzec, pociąg odjechał. |
| playBefore I met you, I had never thought life could be so exciting. | Zanim cię poznałem, nie sądziłem, że życie może być tak ekscytujące. |
| playI didn't come to the meeting because you hadn't told me about it! | Nie przyszedłem na spotkanie, bo mi o nim nie powiedziałeś! |
| playHad you been to that museum before Mike took you there? | Byłeś w tamtym muzeum, zanim Mike cię tam zabrał? |
| playWe hadn't taken an umbrella, so we got soaked in the heavy rain. | Nie wzięliśmy parasola, więc przemokliśmy w ulewnym deszczu. |
| playHad the victim regained consciousness by the time the ambulance arrived? | Czy ofiara odzyskała przytomność, zanim przyjechało pogotowie? |
2) Tworzenia czasu present perfect continuous (w 3. os. l. poj. przybiera wtedy formę has)
| playWe have been waiting here for almost an hour! | Czekamy tutaj prawie od godziny! |
| playJosh has been working on this project since last week. | Josh pracuje nad tym projektem od zeszłego tygodnia. |
| playThe scanner hasn't been working since yesterday. | Skaner od wczoraj nie działa. |
| playBut I haven't been seeing him for two years! I've only just met him! | Ale ja nie spotykam się z nim od dwóch lat! Dopiero co go poznałam! |
| playHow long have you been sitting here? | Jak długo tu siedzisz? |
| playHas she been smoking? This place stinks of cigarettes. | Czy ona paliła papierosy? Śmierdzi tu papierosami. |
i past perfect continuous:
| playBy the time she joined us, we had been looking for the right candidate for months! | Zanim do nas dołączyła, od miesięcy szukaliśmy właściwej osoby. |
| playYou could see by the look on Derek's face that they had been fighting. | Z wyrazu twarzy Dereka było jasne, że się kłócili. |
| playHe apologised for being late but we said we hadn't been waiting long. | Przeprosił za spóźnienie, ale powiedzieliśmy, że nie czekamy długo. |
| playHow long had you been seeing Sandra by the time you decided to propose? | Jak długo spotykałeś się z Sandrą, zanim zdecydowałeś się jej oświadczyć? |
3) Tworzenia strony biernej w present perfect (w 3. os. l. poj. przybiera wtedy formę has)
| playThe corridors have just been painted. | Korytarze zostały właśnie pomalowane. |
| playThe old school has been knocked down. | Stara szkoła została zburzona. |
| playWe haven't been offered any compensation. | Nie zaproponowano nam żadnej rekompensaty. |
| playHis latest book hasn't been translated yet. | Jego najnowsza książka nie została jeszcze przetłumaczona. |
| playHave the goods been delivered yet? | Czy dostarczono już towar? |
| playHas she been robbed? | Czy ją okradziono? |
i past perfect:
| playBy the time we got back, all the traces had been removed. | Zanim wróciliśmy, wszystkie ślady zostały usunięte. |
| playThey informed us the conference had been postponed. | Poinformowali nas, że konferencja została przełożona. |
Podsumowując, słówko have/has/had występuje jako czasownik posiłkowy w czasach perfect. Nie znaczy ono wtedy absolutnie nic, a jego funkcja jest wyłącznie gramatyczna:
| playHe has gone fishing. | Poszedł na ryby. (A przynajmniej tak powiedział żonie...) |
| playI have just finished my homework. | Właśnie skończyłem odrabiać zadanie domowe. |
| playShe had left before we arrived. | Wyjechała, zanim przyjechaliśmy. (No i nie poznaliśmy się...) |
| playThey had been walking all day before they looked for a place to rest. | Szwędali się cały dzień, zanim poszukali miejsca do odpoczynku. |
| playHas she received the message? | Czy ona otrzymała wiadomość? |
Więcej informacji o czasach, których użyliśmy w przykładach oraz o innych konstrukcjach gramatycznych, w których have jest jednym z elementów rozbudowanego orzeczenia (nie czasownikiem głównym!), znajdziecie na innych stronach naszego serwisu: Present Perfect, Present Perfect Continuous, Past Perfect, Past Perfect Continuous, Future Perfect, Future Perfect Continuous, strona bierna w czasach z grupy perfect, trzeci okres warunkowy.
