Rzeczowniki zbiorowe — collective nouns

Rzeczowniki zbiorowe (ang. collective nouns) są to rzeczowniki, które odnoszą się — a to ci niespodzianka — do zbiorowiska osób, zwierząt, roślin lub rzeczy, czyli są to wyrazy takie jak drużyna, zespół, komitet, klasa, stado, bukiet, kolonia, itd.

Najpierw przyjrzyjmy się najczęściej spotykanym rzeczownikom zbiorowych, które dotyczą ludzi.

collective nouns — grupy ludzi

collective nouns a liczba czasownika

Wiele z tych przykładów to rzeczowniki policzalne, co sugerowałoby, że użyte w liczbie pojedynczej wymagają liczby pojedynczej czasownika. Skoro mówimy

dlaczego by nie powiedzieć

Niby można, ale...

Jeżeli mamy na myśli całość grupy, czasownik będzie użyty w liczbie pojedynczej. Po polsku mówimy tak samo: moja rodzina jest, drużyna zrobiła, orkiestra zagrała, itd. Mówimy wtedy o wszystkich członkach danej grupy, którzy jednocześnie biorą w czymś udział. Grupa ludzi jest wtedy postrzegana jako rodzaj instytucji, organizacji, np:

Jeżeli natomiast odnosimy się do indywidualnych członków grupy, użyjemy czasownika w liczbie mnogiej. Będzie nam to łatwo zapamiętać, jeśli pomyślimy, że to tak, jakby po polsku powiedzieć: członkowie grupy, członkowie mojej rodziny – wtedy użyjemy przecież czasownika w liczbie mnogiej, prawda? Liczbą mnogą czasownika podkreślamy to, że traktujemy daną grupę bardziej podmiotowo, skupiając się na działaniach poszczególnych osób - zatem, wracając do przykładu o orkiestrze:

Podobnie:

* Może niektórych zainteresuje, że taka zasada jest stosowana w brytyjskiej odmianie języka. Amerykanie preferują tutaj czasownik w liczbie pojedynczej, z wyjątkiem rzeczownika family — ten pojawia się też z liczbą mnogą czasownika.

Natomiast trzy rzeczowniki zbiorowe:

zawsze występują z czasownikiem w liczbie mnogiej:

collective nouns a wybór zaimka

Z liczbą czasownika wiąże się też wybór zaimka, którym możemy zastąpić dany rzeczownik zbiorowy. Jeśli odnosimy się do grupy jako całości, co wymaga czasownika w liczbie pojedynczej, zaimki również wystąpią w liczbie pojedynczej (it, its):

Gdy jednak czasownik jest w liczbie mnogiej, czym sygnalizujemy, że mowa jest o poszczególnych członkach danej grupy, również zaimki przybierają formę liczby mnogiej (they, them, their):

Podobne rozróżnienie dotyczy wyboru zaimka względnego. Przy czasowniku w liczbie pojedynczej, a więc w przypadkach, gdy grupę traktujemy bardziej jako "instytucję", użyjemy zaimka which. Natomiast kiedy podchodzimy bardziej "ludzko", skupiając się na pojedynczych członkach grupy, lepiej sprawdza się zaimek who.

collective nouns utworzone od przymiotników

Jest też grupa rzeczowników zbiorowych utworzonych od przymiotników, np:

W tych przypadkach również używamy czasownika w liczbie mnogiej, czyli:

collective nouns — zwierzęta, rośliny i rzeczy

Teraz pora na rzeczowniki zbiorowe odnoszące się do zwierząt, roślin i rzeczy. Przedstawiamy wybrane przykłady:

Jako rzeczowniki zbiorowe można też rozumieć niektóre rzeczowniki, które występują w liczbie mnogiej i do których w takim rozumieniu dodajemy czasownik w liczbie mnogiej, np: