Rzeczowniki złożone w języku angielskim – Compound Nouns
Piłka do tenisa, patelnia, rudzielec, policjant, otwieracz do puszek, czajniczek do herbaty, szklarnia, płaszcz przeciwdeszczowy, poranna kawa... Co je łączy? Otóż ich angielskie odpowiedniki nazywamy compound nouns, ponieważ składają się z dwóch, rzadziej trzech lub więcej, części (tenis + piłka, poranek + kawa, deszcz + płaszcz, czerwony + głowa, policja + mężczyzna).
Jest ich dość liczna grupa i tworzenie rzeczowników w taki sposób chyba ułatwia naukę słownictwa. Jedyną zagwozdkę stanowi pisownia, ponieważ części składowe takiego rzeczownika pisze się razem (a redhead), osobno (a tennis ball) lub z łącznikiem (zwanym też dywizem ;) ) w środku (sight-seeing). Pisownię spróbujemy wyjaśnić w punkcie 7.
Zobaczmy, jakie elementy można ze sobą łączyć, aby powstały compound nouns.
1. Przymiotnik + rzeczownik:
| a redhead | rudzielec | Maggie's daughter is a redhead. |
| a greenhouse | szklarnia | There is a small greenhouse at the back of the garden. |
2. Rzeczownik + gerundium (dla nazwania czynności):
| horse-riding | jazda konna |
| sunbathing | opalanie się |
| birdwatching | obserwowanie ptaków |
| skydiving | to ten niebezpieczny sport uprawiany w powietrzu... |
| headbanging | a to ta przypadłość uczestników koncertów rockowych i ich idoli – energiczne potrząsanie głową (najlepsze do tego długie włosy) w rytm muzyki |
3. Gerundium + rzeczownik (dla określenia, do czego dany rzeczownik służy)
| a frying pan | patelnia | do smażenia (to fry – smażyć) |
| a walking stick | laska | do podpierania się przy chodzeniu (to walk – chodzić) |
| drinking water | woda pitna | do picia (to drink – pić) |
| a magnifying glass | szkło powiększające | do powiększania (to magnify – powiększać) |
| a watering can | konewka | do podlewania (to water – podlewać) |
4. Czasownik/rzeczownik + przyimek/partykuła (dodana przed lub po), czyli compound nouns utworzone od czasowników frazowych:
| make-up | makijaż |
| breakdown | załamanie |
| touchdown | lądowanie |
| income | przychód, dochód |
| insight | wgląd; intuicja |
| passer-by | przechodzień |
| stop-over | postój, przerwa w podróży |
5. Rzeczownik + and + rzeczownik:
| ladies and gentlemen | panie i panowie |
| theory and practice | teoria i praktyka |
| strengths and weaknesses | mocne i słabe strony |
Kolejność występowania rzeczowników w takim połączeniu jest zazwyczaj ustalona i niezmienna, więc nie powiemy np. practice and theory.
6. Rzeczownik + rzeczownik (największa grupa)
Najpierw zagadka: a car company czy a company car? Która forma jest poprawna? Ha! Otóż obie. Ale nie znaczy to, że mogą one być używane zamiennie, tylko po prostu mają różne znaczenie.
Łącząc rzeczowniki, w pierwszej kolejności użyjemy tego, który ma funkcję opisującą, dlatego powiemy a tennis ball, a nie a ball tennis (piłka tenisowa, do tenisa – rzeczownikiem jest tu piłka, będzie ona druga w kolejności. Tenis ją opisuje, więc damy go na początek).
Zgodnie z tą zasadą a company car to samochód firmowy, natomiast a car company to firma samochodowa. Taki drobiażdżek. :)
| a holiday postcard | pocztówka z wakacji |
| car keys | kluczyki do samochodu |
| a love story | historia miłosna |
| a shoe shop | sklep obuwniczy |
| a can-opener | otwieracz do puszek |
| a bus stop | przystanek autobusowy |
| a teacup | filiżanka do herbaty |
| a taxi-driver | taksówkarz |
Ten opisujący rzeczownik może odnosić się do:
a) materiałów, z których coś zostało wykonane:
| a leather jacket | kurtka skórzana |
| a plastic bag | torba z plastiku |
| a cotton T-shirt | bawełniany podkoszulek |
b) przeznaczenia, celu, w którym coś jest używane:
| a bookcase | biblioteczka (szafka na książki) |
| a sheep dog | pies pasterski (do pilnowania owiec) |
| a raincoat | płaszcz przeciwdeszczowy |
c) rodzaju, typu, podgrupy:
| a bookseller | podgrupa sprzedawców – ten, który sprzedaje książki |
| a bus driver | podgrupa kierowców – ten, który prowadzi autobusy |
d) czasu:
| a ten-minute walk | dziesięciominutowy spacer |
| morning coffee | poranna kawa |
| summer holidays | letnie wakacje |
e) nazwy własnej:
| a BMW car |
| Longman dictionaries |
7. Pisownia:
Jeżeli compound noun, który nazywa jakąś dobrze znaną rzecz składa się z jednosylabowych rzeczowników, zazwyczaj piszemy je razem: a postman, a bathroom, a teacup (te wyrazy są osobnymi hasłami w słownikach).
Czasami jednak oddzielamy je łącznikiem, np.: a pen-friend albo piszemy osobno: a bus stop.
Stosowanie łącznika jest w dużej mierze sprawą umowną, jest jednak tendencja do porzucania ich :), zwłaszcza w amerykańskiej odmianie języka...
Łącznik jest natomiast używany, gdy jednym z członów jest self, np. self-respect, self-esteem.
