Jak po angielsku mówić o śmierci
Ashes to ashes, dust to dust, czyli jak (nie) rozmawiać o nieuniknionym
Nie sprawdzałam statystyk, ale na moje ucho czasownik die znajduje się w znacznej części tekstów piosenek w języku angielskim, w różnych gatunkach muzycznych. Niemniej jednak, dla Anglosasów — i nie tylko — umieranie i śmierć to na ogół tematy tabu. Jeśli w rozmowach pojawia się wzmianka o tym, że ktoś umarł, często dla złagodzenia wydźwięku tego ostatecznego słowa, czasownik die zastępowany jest czasownikiem frazowym:
playpass away | umrzeć, odejść |
playpass on | |
playMy grandma passed away five years ago. |
Jeśli kontekst pozwala na odrobinę dystansu, można skorzystać z potocznego określenia:
playkick the bucket | kopnąć w kalendarz |
playYou'll soon kick the bucket if you don't give up junk food and cigarettes. |
Inne, równie bezceremonialne wyrażenia, to np:
snuff it pop off |
wykitować, kipnąć |
meet one's maker | spotkać się ze Stwórcą |
bite the dust | pójść do piachu, gryźć ziemię |
death — why and how
Kolejnym słowem-kluczem jest:
death | śmierć, zgon |
Podobnie jak w przypadku czasownika die, również death ma bardziej stonowany odpowiednik:
passing | odejście, śmierć |
There have been a few deaths/passings among our workers since last year. | Od zeszłego roku, mieliśmy kilka przypadków śmierci wśród naszych pracowników. |
They are mournig the tragic death/passing of their beloved son. | Opłakują tragiczną śmierć ukochanego syna. |
Temat jest trudny i nieprzyjemny, jednak skoro go już podjęliśmy, trzeba przedstawić kilka powodów śmierci:
cot death | nagła śmierć łóżeczkowa |
(death by) electrocution | śmierć przez porażenie prądem |
(death by) drowning | śmierć przez utonięcie |
premature death untimely death |
przedwczesna śmierć |
death by misadventure | śmierć na skutek nieszczęśliwego wypadku |
death by overwork | śmierć z przepracowania |
natural death death from natural causes |
śmierć z przyczyn naturalnych |
sudden death | nagła śmierć violent death |
be killed in a car crash | zginąć w wypadku samochodowym |
be murdered | zostać zamordowanym |
be stabbed to death | zostać śmiertelnie ugodzonym (nożem, itp.) |
be assassinated | zostać zamordowanym w zamachu |
be poisoned | zostać otrutym |
be fatally wounded | zostać śmiertelnie ranionym |
be shot down | zostać zastrzelonym |
Kolejny przykład to śmierć przez uduszenie — przypadkowe lub w wyniku morderstwa:
be strangled | zostać uduszonym |
suffocate | udusić się z braku powietrza |
choke to death | zakrztusić się śmietelnie |
Jednym z powodów śmierci jest także samobójstwo — kiedy ktoś odbiera sobie życie:
commit suicide | popełnić samobójstwo |
How many people have committed suicide this year? |
Natomiast pomoc w odejściu udzielona osobie, która jest nieuleczalnie chora i cierpiąca, na żądanie jej lub jej najbliższych to:
euthanasia mercy killing |
eutanazja |
There are few countries where euthanasia is legal. |
Zdarza się, że w celu ustalenia okoliczności i bezpośredniej przyczyny śmierci, konieczne jest przeprowadzenie sekcji zwłok:
post-mortem | sekcja zwłok |
Zamknijmy tę przygnębiającą sekcję śmiercią w przenośni, która także dla wielu oznacza koniec:
die of shame | umrzeć ze wstydu |
I'd die of shame if someone found out about my past. |
death w kolokacjach
Death pojawia się też w funkcji przymiotnikowej w wielu kolokacjach, np:
death sentence | wyrok śmierci |
death row | cela skazańców |
death threat | groźba śmierci |
death penalty | kara śmierci |
death toll | liczba ofiar śmiertelnych |
death certificate | akt zgonu |
Można do tej listy dodać karę śmierci, która w języku angielskim ma dwa odpowiedniki:
death penalty | = | capital punishment |
How many countries still have the death penalty? |
Dwa określenia ma także wskaźnik śmiertelności:
death rate | = | mortality rate |
What has been the death rate from lung cancer over the last 10 years? |
fatal, deadly, mortal i inne przymiotniki i przysłówki oraz kolokacje
W odniesieniu do osoby, która nie żyje, można użyć kilku angielskich przymiotników:
dead | martwy |
The ambulance arrived too late to help my father. The paramedics pronounced him dead. | |
deceased | zmarły |
My neighbour is in mourning for her recently deceased father. His sudden death came as a shock. | |
late | zmarły, świętej pamięci |
Don reminds me of my late brother. Frank looked very much like him. |
W języku potocznym mamy przykładowo takie wyrażenie zamiast przymiotnika dead:
be pushing up the daisies | wąchać kwiatki od spodu |
Jim's pushing up the daisies. |
Natomiast w odniesieniu do osób, które straciły i opłakują kogoś bliskiego, użyjemy przymiotnika bereaved:
bereaved | pogrążony w smutku, żalu, żałobie |
The bereaved wife couldn't hold back the tears throught the funeral. |
Przymiotniki fatal, deadly and lethal mają w sensie ogólnym takie samo znaczenie.
W niektórych kolokacjach mogą być używane wymiennie (trzy lub dwa z nich), np:
deadly disease | choroba śmiertelna |
fatal disease | |
lethal disease |
deadly weapon | śmiercionośna broń |
lethal weapon |
Poniżej wybraliśmy kolokacje, w których najczęściej pojawiają się konkretne przymiotniki:
deadly | śmiertelny, śmiercionośny, zabójczy |
deadly poison; deadly virus; deadly threat | |
fatal | śmiertelny |
fatal collision; fatal accident; fatal crash fatal injury; fatal blow; fatal shot fatal error; fatal mistake fatal heart attack; fatal infection |
|
lethal | śmiertelny, śmiercionośny, zabójczy |
lethal dose; lethal injection; lethal effect lethal mixture/combination of (eg. drugs) |
Można dodać do tej listy jeszcze dwa przymiotniki:
mortal | śmiertelny |
mortal injury; mortal blow; mortal combat | |
terminal | nieuleczalny, terminalny |
terminal disease; terminal patient |
I jeszcze przykładowe kolokacje z przysłówkami:
terminally ill | śmiertelnie (nieuleczalnie) chory |
Our neighbour is terminally ill. He's in hospice care now. | |
fatally shot | śmiertelnie postrzelony |
Police are searching for two suspects after a pub owner was fatally shot in the city centre last night. |
|
mortally wounded | śmiertelnie ranny |
The soldiers removed the bodies of their mortally wounded comrades from the battlefield. |
|
lethally dangerous | śmiertelnie niebezpieczny |
The company is being sued for letting out a lethally dangerous mixture of chemicals. |
angielskie słownictwo — pogrzeb
deceased | zmarły, nieboszczyk, denat |
body, corpse |
zwłoki, ciało, trup |
Temat trudny i delikatny... Jest nieboszczyk — co dalej?
Na kościelnych tablicach ogłoszeniowych, a czasem też w codziennych gazetach, pojawiają się ogłoszenia, które informują o śmierci danej osoby:
obituary | nekrolog |
Niektóre osoby mają życzenie, aby po ich śmierci ciało zostało spalone. W takiej sytuacji, po kremacji (cremation), prochy (ashes) umieszcza się w urnie (urn). W przeciwnym razie bliscy zmarłej osoby decydują się na trumnę (coffin).
Zwłoki osobistości, które za życia pełniły znaczące funkcje lub były szczególnie popularne i lubiane, są przed pogrzebem wystawiane w trumnie (lie in state) na widok publiczności. Jest to okazja do ostatniego pożegnania i oddania czci zmarłemu lub zmarłej.
Oto pozostałe kluczowe słówka i wyrażenia z kategorii cmentarnej:
funeral | pogrzeb |
cemetery graveyard |
cmentarz |
hearse | karawan |
funeral procession | kondukt żałobny |
secular officiant | urzędnik świecki (świecki mistrz ceremonii pogrzebowej) |
grave | grób |
tomb | grobowiec |
tombstone | nagrobek |
be buried | zostać pochowanym |
My dad wanted to be buried in his hometown. | |
mourn for somebody grieve for somebody |
opłakiwać kogoś |
She's still mourning for her late husband. He passed away two months ago. | |
be cremated | zostać poddanym kremacji, być skremowanym |
Her wish was to be cremated. |
dead i death w idiomach
Na zakończenie proponujemy kilka idiomów z kluczowymi dla tematu słowami:
be at death's door | być bardzo chorym |
Simon's father's at death's door, they say. | |
look like death warmed over look like death warmed up |
wyglądać jak z krzyża zdjęty |
You look like a death warmed up! What have you been up to? | |
cheat death | cudem uniknąć śmierci |
Derek was seriously injured in a horrible car crash but luckily managed to cheat death. |
|
be bored to death | śmiertelnie się nudzić |
I'm bored to death whenever he starts talking about politics. | |
dice with death | igrać ze śmiercią |
You're dicing with death, Ian. I'd ease down a bit if I were you. |
as dead as a doornail | martwy jak zimny trup |
I panicked when I saw him because he looked as dead as a doornail. | |
flog a dead horse | tracić czas na przegraną sprawę |
You're flogging a dead horse, Ian, trying to talk Derek into selling you the car. He's already sold it to someone else. |
|
be dead on one's feet | być śmiertelnie zmęczonym |
I'd rather stay in tonight than go out. I'm dead on my feet. | |
cut someone dead | udać, że się kogoś nie widzi; zignorować kogoś |
I started waving at her like mad and shouting her name but she cut me dead. | |
wouldn't be caught dead doing something | nigdy w życiu, za żadne skarby (by ktoś czegoś nie zrobił) |
I wouldn't be caught dead accepting Jack's invitation to the cinema! |
Pora na... zakończenie. Język angielski oferuje możliwość dosadnego wyrażenia faktu, że ktoś jest dla innych uciążliwy — bez posądzenia o życzenie śmierci. Kiedy więc zajdziemy komuś za bardzo za skórę, możemy usłyszeć:
Drop dead! | Spadaj! |