Jak po angielsku rozmawiać o sztuce
Gusta i guściki — is there really no accounting for tastes?
Sztuki piękne, a głównie malarstwo, wielu osobom kojarzą się z czymś z wyższej półki, gdzie przeciętny obywatel czy obywatelka nie może sięgnąć. Zdarzają się jednak w życiu sytuacje, kiedy oczekuje się od nas, że zabierzemy głos na ten temat. Jak nie stracić wtedy twarzy, gdy zupełnie nie mamy pojęcia, co sądzić o czymś, co na pierwszy rzut oka wygląda jak plamy przypadkowo rozlanej farby? Cóż, w mgnieniu oka nie da się posiąść wiedzy, z którą kończą studia absolwenci historii sztuki. Nie liczmy też na to, że nagle zapałamy uczuciem do starożytnych, barokowych czy współczesnych dzieł, o których chciałoby się czasem powiedzieć — jak bohater Gombrowicza — „Jak zachwyca, kiedy nie zachwyca?” Mimo braku zaplecza czy predyspozycji do dostrzegania głębi i znaczeń w dziełach sztuki, warto jednak poznać choć podstawowe pojęcia z tego obszaru.
Z życia wzięte (mogłoby być):
What do you think of this painting, Ian? Do you like it? | Co sądzisz o tym obrazie, Ian? Podoba ci się? |
Not really, to be honest. There's too little emotion in it. But I'm no expert. There must be something in it if it costs a few thousand. | Niespecjalnie, szczerze mówiąc. Jest w nim za mało emocji. Ale żaden ze mnie ekspert. Musi w nim coś być, skoro kosztuje kilka tysięcy. |
I'll tell you something. I know little about art myself, but I know bad taste when I see it. A few red squares and a little yellow paint in the middle? What's that supposed to be?! I wanted to buy a few paintings for the office but I hoped for something different. | Coś ci powiem. Sam wiem mało o sztuce, ale potrafię rozpoznać zły gust. Kilka czerwonych kwadratów i trochę żółtej farby w środku? Co to ma być? Chciałem kupić kilka obrazów do biura, ale miałem nadzieję na coś innego. |
Something more realistic? | Coś bardziej realistycznego? |
Yes! Why don't they do portraits and landscapes anymore?! I have been to quite a few exhibitions this year and none of them had anything interesting to offer. | Tak! Dlaczego nie robią już portretów i krajobrazów? Byłem w tym roku na dobrych kilku wystawach, i żadna z nich nie miała nic ciekawego do zaoferowania. |
The world's in a mess Derek. No wonder artists are trying to escape reality. | Świat jest w rozsypce, Derek. Nic dziwnego, że artyści próbują uciec od rzeczywistości. |
Does that mean I have to accept this trash?! You know what? I'll take a few lessons and paint something myself. That'll put a few noses out of joint! | Czy to znaczy, że muszę akceptować to badziewie?! Wiesz co? Wezmę kilka lekcji i sam coś namaluję. Kilku osobom utrze to nosa! |
sztuka, czyli co?
Do dziedzin sztuki zaliczane są liczne dyscypliny artystyczne, np:
painting | malarstwo |
architecture | architektura |
sculpture | rzeźba |
music | muzyka |
literature | literatura |
theatre | teatr |
cinema | kino |
Bezpłatny dostęp do sztuki zapewniają nam twórcy murali. W przestrzeni publicznej można kontemplować dzieła gatunku, który spotyka się z przychylnym odbiorem (favourable reception) coraz szerszej społeczności:
street art | sztuka ulicy |
Gdzie, poza ulicą, można obejrzeć dzieła sztuki?
museum | muzeum |
There's a new exhibition of the early 19th century artefacts at the museum. | |
gallery | galeria |
It's the best gallery of modern art I've been to. | |
collection | kolekcja |
The local museum houses a beautiful collection of Easter postcards. | |
catalogue | katalog |
The museum has recently updated its online catalogue. I can't wait to browse it! | |
auction | aukcja |
Next week the gallery is holding an auction of cartoons and illustrations. |
display | pokaz, wystawa |
There's an interesting ceramics collection on display at the local gallery at the moment. | |
exhibition | wystawa |
The exhibition of contemporary Polish posters will run until the end of June. | |
pedestal | cokół |
The statue will soon be removed from the pedestal for conservation. | |
showcase | gablota |
The writer's pipes are displayed in the showcase at the end of the hall. |
słownictwo angielskie — opis obrazu
Kiedy opisujemy obraz, punktem odniesienia jest czas teraźniejszy — przedstawiona scena rozgrywa się na naszych oczach, a więc traktując ją, jakby odbywała się w tej chwili, do opisu wykorzystamy czasy teraźniejsze. Przydadzą się także czasowniki i konstrukcje gramatyczne, którymi wyrażamy domysły, np:
The colours suggest it is probably summer. | Kolory wskazują na to, że prawdopodobnie jest lato. |
The girl standing by the tomb is crying. It might be the grave of her mother who has died recently. | Dziewczyna, która stoi przy grobowcu, płacze. Może jest to grób jej mamy, która niedawno zmarła. |
The man in the foreground looks tired. He must have been working hard all day. | Mężczyzna na pierwszym planie wygląda na zmęczonego. Na pewno cały dzień pracował. |
There seems to be someone behind the window. | Zdaje się, że ktoś jest za oknem. |
sztuka w przymiotnikach
Mówiąc ogólnie o swoich zainteresowaniach czy stosunku do sztuki, najczęściej używamy przymiotnika, który odnosi się do gatunku lub typu sztuki, np:
I'm interested in contemporary art. | Interesuje mnie sztuka współczesna. |
I don't understand abstract art. | Nie rozumiem sztuki abstrakcyjnej. |
I don't know much about sacred art. | Niewiele wiem o sztuce sakralnej. |
Conceptual art has always puzzled me. | Sztuka konceptualna zawsze stanowiła dla mnie zagadkę. |
Jakie inne przymiotniki mamy do dyspozycji? Spójrzcie na kolejne przykłady:
realistic | realistyczna |
avant-garde | awangardowa |
commercial | komercyjna |
figurative | figuratywna |
graphic | graficzna |
popular | popularna |
visual | wizualna |
modern | nowoczesna |
surrealist | surrealistyczna |
style w sztuce
Historycy sztuki wyróżniają wiele okresów, które charakteryzują się określonymi cechami stylu. Poniżej lista wybranych prądów w sztuce, która prawdopodobnie brzmi znajomo nawet laikom — rozpoznajemy te nazwy z lekcji w szkole czy poszczególnych działów w muzeach.
Byzantine | (sztuka) bizantyjska |
Medieval | (sztuka) średniowieczna |
Gothic | gotyk |
Renaissance | renesans |
Baroque | barok |
Romanticism | romantyzm |
Realism | realizm |
Impressionism | impresjonizm |
Symbolism | symbolizm |
Expressionism | ekspresjonizm |
Cubism | kubizm |
Futurism | futuryzm |
Dadaism | dadaizm |
Art Deco | art deco |
Op-art | op-art |
Minimalism | minimalizm |
twórcy i odbiorcy sztuki
Najbardziej ogólnym terminem wobec osoby, która tworzy sztukę, jest:
artist | artysta, artystka |
Do you have more works by this author in your collection? | |
Czy macie więcej prac (czyich) tego autora w waszej kolekcji? |
Wyróżniliśmy przyimek by, którego używa się mówiąc, kto jest autorem lub autorką jakiegoś dzieła.
Oto nazwy twórców z kilku konkretnych dziedzin:
painter | malarz, malarka |
My favourite painter is XYZ. | |
sculptor | rzeźbiarz, rzeźbiarka |
XYZ is a renown British sculptor. | |
graphic designer | grafik, graficzka |
With the variety of software available, you don't have to be an art school graduate to develop a career as a graphic designer. | |
cartoonist | rysownik/rysowniczka kreskówek |
The works of this cartoonist provide an insightful analysis of the current political situation in our country. | |
illustrator | ilustrator, ilustratorka |
He's best known as an illustrator of children's books. | |
carricaturist | karykaturzysta, karykaturzystka |
This caricaturist has worked for a variety of newspapers and magazines. | |
draughtsman | rysownik |
draughtsperson | rysownik, rysowniczka |
It requires a lot of precison to be a good draughtsman. |
Jakich przymiotników można użyć w odniesieniu do artystów?
gifted talented |
utalentowany |
famous well-known |
sławny, znany |
leading | czołowy |
major | główny |
distinguished | wyróżniający się, wybitny |
successful | odnoszący sukcesy, wzięty |
professional | profesjonalny |
amateur | amatorski |
unknown | nieznany |
aspiring | ambitny, aspirujący |
budding | obiecujący |
struggling | walczący o uznanie, borykający się z trudnościami |
Kto, poza twórcami dzieł, zajmuje się sztuką?
art critic | krytyk sztuki |
art dealer | marszand |
art historian | historyk sztuki |
art curator | kurator sztuki, kustosz |
art restorer | konserwator dzieł sztuki |
Zamiłowanie do sztuki nie musi przekładać się na pracę:
patron of the arts | mecenas sztuki |
art lover | miłośnik sztuki |
art collector | kolekcjoner sztuki |
Nie zapominajmy o zajęciu, które jest karalne:
copyist | fałszerz |
jakich narzędzi używają artyści
Czego — poza talentem i natchnieniem — potrzebują artyści, aby tworzyć dzieła sztuki? Poniżej krótki przegląd narzędzi:
paint | farba |
paintbrush | pędzel |
canvas | płótno malarskie |
easel | sztaluga |
palette | paleta |
drawing board | deska kreślarska |
chisel | dłuto |
sztuka w kolokacjach
Art to rzeczownik, ale możemy tego słowa użyć w funkcji przymiotnika, co daje stałe zbitki leksykalne, np:
art gallery | galeria sztuki |
art history | historia sztuki |
art exhibition | wystawa sztuki |
art form | forma sztuki |
art market | rynek sztuki |
art world | świat sztuki |
art college | wyższa szkoła sztuk pięknych, akademia sztuk pięknych |
art school | szkoła artystyczna, akademia sztuk pięknych |
oryginał czy falsyfikat
Trzeba mieć wprawne oko, żeby odróżnić oryginał od kopii czy falsyfikatu.
original | oryginał |
Which museum houses the original of the Mona Lisa by Leonardo da Vinci? | |
reproduction | reprodukcja |
The teacher handed out reproductions of a few paintings for the students to analyze. | |
replica | replika |
The fountain is an almost exact replica of one that occupied the centre of the square before WW2. | |
copy | kopia |
I had no idea the painting at the museum was a copy! Apparently, the original is owned by a private collector. | |
fake | podróbka, falsyfikat |
The museum paid a fortune for a painting which turned out to be a fake. |
angielskie słownictwo — techniki i rodzaje dzieł
Przyjrzyjmy się poszczególnym eksponatom na wystawie:
exhibit | eksponat |
It's the most precious exhibit in our museum. |
My favourite exhibit here is this... | Mój ulubiony eksponat tutaj to ten/ta... |
drawing | rysunek |
painting | obraz |
portrait | portret |
landscape | pejzaż |
still life | martwa natura |
poster | plakat |
cartoon | rysunek satyryczny |
illustration | ilustracja |
caricature | karykatura |
W muzeum z bogatą kolekcją jest w czym wybierać:
watercolour | akwarela |
charcoal | rysunek węglem |
acrylic | akryl |
oil painting | obraz olejny |
collage | kolaż |
fresco | fresk |
mural | mural, fresk |
sketch | szkic |
sculpture | rzeźba |
relief | płaskorzeźba |
mosaic | mozaika |
gouache | gwasz |
bust | popiersie |
tapestry | gobelin |
icon | ikona |
litography | litografia |
copperplate engraving | miedzioryt |
oddziaływanie i odbiór sztuki
Rozmowa o sztuce może być ciekawym, poszerzającym horyzonty doświadczeniem. Mówiąc o osobistym odbiorze obrazu czy rzeźby, spróbujmy nie przejmować się brakiem profesjonalnej wiedzy o sztuce. Jeśli nasz rozmówca czy rozmówczyni dobrze rozumie powiedzenie „O gustach się nie dyskutuje” (there's no accounting for tastes), wie, że ludziom podobają się różne rzeczy i warto to uszanować.
Przyda się znajomość kilku czasowników i zwrotów, które pozwolą przedstawić własne odczucia na temat danego dzieła sztuki, np:
It makes me feel... | Sprawia, że czuję się... |
It makes me think of... | Przywołuje mi na myśl... |
It reminds me of... | Przypomina mi... |
It depicts... | Przedstawia... |
It resembles... | Przypomina... |
It symbolises... | Symbolizuje... |
It evokes... | Przywołuje... |
It appeals to me. | Przemawia do mnie. |
It doesn't appeal to me. | Nie przemawia do mnie. |
It resonates with me. | Wywołuje u mnie emocje. / Jest bliskie moim emocjom. / Robi na mnie wrażenie. |
Czasem wystarczy kilka odpowiednio dobranych przymiotników, aby uzasadnić, dlaczego coś się podoba lub nie:
This work of art is... | To dzieło jest... |
inspiring | inspirujące |
mind-boggling | zadziwiające |
disturbing | niepokojące |
gloomy | ponure |
provocative | prowokacyjne |
mysterious | tajemnicze |
awe-inspiring | wzbudzające zachwyt |
terrifying | przerażające |
intriguing | intrygujące |
confusing | dezorientujące |
high-brow | ⇔ | low-brow |
przeintelektualizowane | prostackie | |
sophisticated | ⇔ | primitive |
wyrafinowane | prymitywne | |
challenging | ⇔ | undemanding |
ambitne, wymagające | niewymagające | |
evocative | ⇔ | uninspiring |
sugestywne, działające na wyobraźnię | nudne | |
thought-provoking | ⇔ | unstimulating |
zmuszające do myślenia | nieporywające | |
priceless | ⇔ | worthless |
bezcenne | bezwartościowe |
Stosunek do sztuki można wyrazić także w ten sposób:
playfind something interesting | uważać, że coś jest interesujące |
Do you find these paintings interesting? | |
playfind something worthwhile | uważać, że coś jest warte uwagi |
I find this series of illustrations worthwhile. | |
playbe passionate about something be an aficionado of something playbe a devotee of something |
być pasjonatem czegoś; być zapaleńcem, wielbicielem |
I'm not passionate about modern art. | |
playbe an enthusiast of something | być entuzjastą, miłośnikiem czegoś |
I'm an enthusiast of 19th century French posters. | |
playbe a great fan of something | być wielkim fanem czegoś |
I'm a great fan of street art. |
mój ulubiony artysta — my favourite artist
Kiedy trzeba powiedzieć czy napisać przysłowiowe kilka słów o ulubionym artyście czy artystce, można to zrobić mniej więcej w taki sposób:
I am not very interested in art because nobody has taught me to understand it. The only form of art that does not make me feel tired is posters. Posters are made to advertise something, e.g. a new play, film, or event. They also make people aware of social and political problems. I like them a lot because although they sometimes require some mental effort, I quite often understand their symbolism. I admire their authors for their ability to express their message by means of a simple image and a few, or none, words.
One of my favourite artists is Lex Drewinski. He was born in Poland but moved to live and work in Germany a long time ago. In his posters he uses just a few colours which are often contrasting, e.g. black and white, yellow and green, etc. To understand his message and appreciate the idea, you sometimes must be really perceptive, because he makes use of optical illusions.
Drewinski's posters are separate works of art or series of posters which revolve around the same problem or idea. One of his works that has particularly stuck in my mind is a three-part poster. It repeats the image of a foot set against a background which, if you look carefully, shows a human face. The bacground is black in one part, red in another, and yellow in the third. The foot is white in all three parts. When we have a closer look, we can see a white man kicking the faces of people of other races. This poster is Lex Drewinski's way of drawing our attention to the problem of racism, intolerance and discrimination.
The artist is a very sensitive observer of our contemporary reality. In his works he focuses on problems such as terrorism, religious fanatism, poverty, paedophilia, etc. This kind of art appeals to me, because it is intelligent, thought-provoking, and fun to analyse.
Uff, sporo materiału, a gdyby jednak było komuś mało, to zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami poświęconymi książkom i czytaniu oraz muzyce.