Do i make – jak rozróżnić i kiedy używać?

You can't teach an old dog new tricks, czyli jak pies zrobił mnie w konia

Ben to niezłe ziółko, o czym wiedzą wszyscy moi sąsiedzi. Ma słuch absolutny – potrafi narobić hałasu na całą klatkę, kiedy tylko z korytarza dobiegnie najdelikatniejszy szmer. Na spacerach też daje mi popalić. Dyscyplina? Takiego słowa nie ma w naszym słowniku. Ileż to razy ganiałam za nim po całym osiedlu...

Ale ostatnio zachowanie Bena zaczęło się poprawiać. Robi małe postępy, a mianowicie nie szarpie się szaleńczo na smyczy na widok innego psa, pozwala założyć sobie w autobusie kaganiec, a nawet czasem przychodzi grzecznie, gdy go wołam, zamiast biec w odwrotnym kierunku, jak to miał wcześniej w zwyczaju. I takie zrobił na mnie wrażenie, tak mnie tą dojrzałą postawą rozczulił, że gdy znajomy zaproponował wspólne wyjście z psami i spuszczenie naszych milusińskich ze smyczy na pobliskiej łączce („Nie zrobi im to żadnej krzywdy, prawda?”), zrobiłam wyjątek i dałam się namówić. Przecież znajomy zrobił kurs behawiorysty zwierzęcego, więc chyba można oddać się - a konkretnie Bena - w jego ręce?

Już po paru minutach spaceru wiedziałam, że źle zrobiłam. Czując bowiem powiew wolności, Ben natychmiast stracił zainteresowanie suczką sąsiada i – dawnym zwyczajem – ruszył w szaleńczy rejs po okolicy. Okolicy niezbyt przyjaznej, naszpikowanej tramwajami i samochodami. Sąsiad robił dobrą minę do złej gry. Uśmiechał się bezradnie, myśląc zapewne, że już nigdy więcej nie zrobi takiego błędu. A mnie serce waliło z przerażenia jak szalone.

Nieoczekiwanie jednak to właśnie tramwaj przyszedł – a raczej nadjechał – z pomocą. Oszołomiony hałasem maszyny, Ben zamarł w bezruchu na nasypie przy torach. Kiedy do niego podbiegłam, zrobił słodką minę niewiniątka (jaka szkoda, że nie zrobiłam mu zdjęcia!) i nieśmiało zaczął merdać ogonem. Był wyraźnie zadowolony, że pancia uratuje go przed żelaznym smokiem. I jak tu zrobić mu scenę za niesubordynację? W wyciąganiu konsekwencji jestem niestety niekonsekwentna.

Z pewnością zauważyliście, że naszym słowem przewodnim jest dziś czasownik robić. W języku angielskim ma on dwa odpowiedniki: do i make.

do

dodo

robić

make

makemake

robić, wykonywać

kiedy używać czasownika do a kiedy make

Do wybierzemy, gdy będziemy mówić o działaniu w sensie ogólnym, np.

What did I do? Co ja zrobiłem?
I will never do it again. Nie zrobię tego więcej.
Monica has done a lot for me over the years. Monika wiele dla mnie zrobiła przez te lata.
Why did you do that to me? Dlaczego mi to zrobiłeś?
I didn't do anything wrong! Nie zrobiłem nic złego!

Make używa się, gdy chodzi o tworzenie czegoś, np.

Our company makes sports clothes. Nasza firma robi ubrania sportowe. (= produkuje, wytwarza.)
This tutorial shows how to make an omelette. Ten tutorial pokazuje, jak zrobić omlet.
Shall I make you a sandwich? Zrobić ci kanapkę?
I'm thinking of making my own clothes. Zastanawiam się, czy by nie robić własnych ubrań.
Do you know how many of those cars were made? Wiesz, ile zrobiono tych samochodów?

kolokacje z do i make

Ponadto, są stałe kolokacje, w których używamy konkretnego czasownika. Niestety, trzeba się ich nauczyć na pamięć... W naszym tekście o wyrywającym się do wolności Benie, pojawiły się dwa wyrażenia, których podstawą będzie w języku angielskim czasownik do:

do a course zrobić kurs
do harm zrobić krzywdę

Pozostałe wytłuszczone w opowiastce wyrażenia wymagają użycia czasownika make:

make a scene zrobić scenę
make a mistake zrobić błąd
make faces robić miny
make progress zrobić postępy
make an exception zrobić wyjątek
make an impression zrobić wrażenie
make a noise narobić hałasu
make the best of a bad job robić dobrą minę do złej gry

Co jeszcze można robić?

make a gesture zrobić gest
make a difference robić różnicę
make a mess robić bałagan
make room/space zrobić miejsce
make a list robić listę
do research robić badania naukowe
do the shopping robić zakupy
do the washing robić pranie
do the ironing robić prasowanie
do an experiment robić eksperyment

Nie trzymajmy się jednak kurczowo dosłownego tłumaczenia – język polski jest giętki i angielskie do oraz make nie zawsze wymagają polskiego robić. Eksperyment i badania można też przeprowadzić, a listę sporządzić czy spisać.

Spójrzcie na inne przykłady kolokacji, których podstawą są czasowniki do i make.

do
do a crossword rozwiązywać krzyżówkę
do military service odbywać służbę wojskową
do something for a living utrzymywać się z czegoś
do the dishes zmywać naczynia
do somebody a favour wyświadczyć komuś przysługę
do one's duty wykonywać swój obowiązek, powinność
do exercise ćwiczyć
do aerobics ćwiczyć aerobik
do one's hair układać włosy, czesać
do one's nails malować paznokcie, robić manicure
do somebody a disservice wyrządzić komuś szkodę; wyświadczyć niedźwiedzią przysługę
make
make fun of somebody żartować z kogoś
make a decision podjąć decyzję
make a deal dobić targu, zawrzeć umowę
make an attempt podjąć próbę
make a wish pomyśleć życzenie
make the bed pościelić łóżko
make a commitment podjąć zobowiązanie
make a profit osiągać zyski
make a sound wydawać dźwięk
make a will sporządzić testament
make somebody aware that... uświadomić komuś, że...
make a promise złożyć obietnicę
make something available udostępnić coś
make a phone call zatelefonować, zadzwonić
make amends zrehabilitować się, zrekompensować coś
make sense mieć sens
make a speech wygłosić przemówienie
make a compromise pójść na kompromis
make a complaint złożyć skargę, zażalenie
make money zarabiać pieniądze
make arrangements umawiać się na coś, ustalać

idiomy z do i make

A jak się robi kogoś w konia? Tym razem też nie przyda się żaden z dwóch omawianych czasowników. Angielski odpowiednik tego idiomu brzmi:

take somebody for a ride

Take jest też właściwym czasownikiem, gdy mówimy o robieniu zdjęć:

I love taking photos of my dog.

Skoro wspomnieliśmy o idiomach, spójrzcie na przykłady, w których pojawiają się czasowniki make lub do.

make
to be made for somebody być dla kogoś stworzonym
make somebody's day poprawić komuś humor
make no bones about something nie robić ceregieli
make a bomb zarobić kupę forsy
make it to the top dostać się na sam szczyt; osiągnąć sukces
make a point of doing something pilnować/dokładać starań, żeby coś się wydarzyło
make ends meet wiązać koniec z końcem
do
do somebody's head in wkurzać, frustrować, irytować
That'll do nicely. To w zupełności wystarczy.
do somebody credit przynieść komuś chlubę
do somebody/something justice oddać komuś/czemuś sprawiedliwość;
przedstawić kogoś/coś tak dobrze, jak na to zasługuje
do more harm than good przynieść więcej szkody niż pożytku
do the trick załatwić sprawę, zadziałać
do wonders for somebody/something zdziałać cuda
do the honours pełnić honory domu (podejmować gości, pełnić rolę gospodarza)

phrasal verbs z do i make

Czasowniki do i make są również podstawą czasowników frazowych. Oto kilka przykładów:

do
do away with somebody/something pozbyć się
do without somebody/something obyć się bez kogoś/czegoś
do something up zapiąć, zawiązać
do somebody in zmęczyć
make
make something up zmyślić coś
make it up to somebody wynagrodzić coś komuś
make for... kierować się do/w stronę...
make something out dostrzeć/usłyszeć coś; wystawić/wypisać (np. czek, fakturę)
make off uciec, zwinąć się

A teraz mała dygresja. Nie sądzicie, że nasz serwis z każdym dniem robi się (is getting/is becoming) coraz ciekawszy? To dlatego, że...

We are doing our best!
like
Zostaw komentarz:
Zaloguj się aby dodać komentarz. Nie masz konta? Zarejestruj się.
Komentarze (1)

Mocna rzecz,tego szukalem od pewnego czasu z polowicznym rezultatem.
Pozdrawiam

Postaw nam wirtualną kawę