Jak po angielsku mówić o jedzeniu i gotowaniu

Cooking with gas, czyli idziemy z blogiem jak po maśle

Długo unikałam podjęcia na blogu tematu gotowania, ponieważ gotować nie umiem i nie znoszę. Można by się zastanawiać, czy moja niechęć wynika z braku umiejętności czy też jest odwrotnie. Tak czy inaczej, zainteresowanym służę kilkoma anegdotami z własnego życia, związanymi z awersją do tego — pasjonującego dla wielu osób — zajęcia. Mój stosunek do tematu gotowania najlepiej wyraża fakt, że jedyna — nomen omen — niestrawna dla mnie powieść jednego z moich ulubionych pisarzy, to Pedant in the Kitchen (po polsku Pedant w kuchni), która jest ponoć, jak czytamy w opisie na stronie wydawnictwa Świat Książki, „dowcipnym i praktycznym efektem poszukiwań gastronomicznej precyzji”. Cóż, tym razem Julian Barnes, bo o tym brytyjskim autorze mowa, zupełnie nie trafił w mój gust. Ani to dla mnie dowcipne, ani praktyczne... Nuda, nuda, nuda.

Ale cóż począć? Bez jedzenia nie można długo funkcjonować, a gotowanie zaliczane jest przez niektórych do umiejętności, które ratują życie. Zakasuję więc rękawy, jak do wyrabiania ciasta, i sięgam do czeluści zasobów leksykalnych. Nie obiecuję, że wyjdzie dowcipnie, ale postaram się, żeby było praktycznie.

Liczne nazwy produktów spożywczych znajdziecie w naszym słowniku tematycznym w kategorii: jedzenie i picie: warzywa, owoce, napoje, słodycze, przyprawy. Tutaj nie będziemy przedstawiać podobnych list, ale skupimy się na innych obszarach, które są związane z tematem. Przemycimy też trochę niezbędnej gramatyki.

Na początek coś prostego, w sam raz dla kulinarnej nowicjuszki.

nazwy posiłków

Posiłki, czyli co jadamy w ciągu dnia. Nasza lista uwzględnia zwyczaje obszaru anglojęzycznego.

meal

mealmeal

posiłek

breakfast śniadanie
brunch późne śniadanie (między porą śniadania a lunchu)
lunch lunch
tea
afternoon tea
five o'clock
podwieczorek
dinner obiad (główny posiłek w ciągu dnia, jedzony późnym popołudniem lub wieczorem)
supper kolacja

Słodki dodatek, czyli deser jedzony po posiłku (zazwyczaj po obiedzie) to po angielsku:

dessert /
afters (BrE)
pudding (BrE)

snack

snacksnack

przekąska, przegryzka

snack przekąska, niewielki posiłek, coś małego do jedzenia

jak czytać menu

menu

menumenu

menu, jadłospis, karta dań

Resturacyjne menu najczęściej podzielone jest na kilka działów:

starter
appetiser
hors d'oeuvre
przystawka, starter
soup zupa (może być przystawką)
main dish główne danie
dessert deser

W tym miejscu warto wspomnieć, że w języku angielskim w związku z jedzeniem częściej używa się czasownika have niż eat czy drink. Składając zamówienie w restauracji, powiemy np:

I'll have XYZ.

Również gdy opowiadamy o swoich zwyczajach jedzeniowych, użyjemy czasownika have:

I usually have a glass of red wine with dinner. Zwykle do obiadu piję kieliszek czerwonego wina.
We had delicious sandwiches for breakfast yesterday. Wczoraj na śniadanie jedliśmy pyszne kanapki.

sztućce — czym jemy i czym serwujemy jedzenie

spoon

spoonspoon

łyżka

knife

knifeknife

nóż

fork

forkfork

widelec

W menu znalazłyby się może dania, do których spożycia wystarczą ręce — w niektórych kulturach są nawet potrawy, których nie wypada jeść inaczej — jednak najczęściej posługujemy się sztućcami.

spoon łyżka
fork widelec
knife nóż
teaspoon łyżeczka
dessert fork widelczyk deserowy
chopsticks pałeczki do ryżu

ladle chochla do zupy
serving spoon łyżka do nakładania potraw
cake server łopatka do ciasta

sposoby przygotowania i obróbki jedzenia

cook

cookcook

gotować

bake

bakebake

piec

roast

roastroast

opiekać, piec

fry

fryfry

smażyć

barbecue

barbecuebarbecue

grillować, piec na grillu

cook gotować, przygotowywać jedzenie
boil gotować
stew dusić
bake piec (ciasto)
roast piec (np. mięso)
simmer gotować na wolnym ogniu
grill
barbecue
smażyć na grilu, opiekać
fry smażyć
steam gotować na parze

Nie brak też kolokacji, czyli stałych połączeń wyrazów, np. przymiotników z rzeczownikami:

mashed potatoes purée (tłuczone ziemniaki)
scrambled eggs jajecznica
whipped cream bita śmietana
semi-skimmed milk mleko półtłuste
dried fruit suszone owoce

Dania można doprawiać w zależności od upodobań:

dressing sos (do sałatek)
gravy sos pieczeniowy
mustard musztarda
vinegar ocet
oil olej
olive oil oliwa

lokale gastronomiczne

Prawdopodobnie nawet osoby, które umieją i lubią gotować, czasem mają potrzebę zjedzenia czegoś w przeznaczonym do tego lokalu. Do wyboru jest ich wiele:

restaurant

restaurantrestaurant

restauracja

cafeteria

cafeteriacafeteria

bufet, stołówka, kafeteria, bar samoobsługowy

canteen

canteencanteen

stołówka, jadłodajnia

restaurant restauracja
bar (beach bar, hotel bar, etc.) bar (bar na plaży, bar hotelowy, itd.)
café kafejka, kawiarnia
pub pub
eatery knajpa
chip shop bar sprzedający smażoną rybę z frytkami
pizzeria
pizza parlour
pizzeria
brasserie mała restauracja
patisserie ciastkarnia
takeaway bar z posiłkami na wynos
cafeteria bufet, stołówka, kafeteria, bar samoobsługowy
canteen stołówka, jadłodajnia
drive-through restauracja z okienkiem dla zmotoryzowanych
transport café (AmE truck stop) zajazd/bar przy drodze (głównie dla kierowców ciężarówek)
all-you-can-eat restaurant restauracja typu „wszystko, co możesz zjeść”

who is who kulinarnego świata

Zanim zaczniecie rozpaczać, że być może status celebrity chef jest poza Waszym zasięgiem, pomyślcie, że przecież od czegoś trzeba zacząć, i to też może dawać satysfakcję. Ja na przykład bardzo dobrze sprawdzam się w roli kitchen hand, która również daje możliwości podjadania w trakcie przyrządzania potraw, nie obarczając odpowiedzialnością za ostateczny efekt kulinarnej działalności.

cook kucharka, kucharz
chef szef/-owa kuchni
kitchen hand pomoc kuchenna
waiter kelner, kelnerka
waitress kelnerka
food blogger blogerka kulinarna, bloger kulinarny
gourmet smakoszka, smakosz
glutton żarłoczka, żarłok

jak jemy — angielskie czasowniki i idiomy

Poznaliście angielski odpowiednik żarłoka, pora na odnoszące się do sposobów jedzenia czasowniki.

eat like a bird jeść jak ptaszek (jeść bardzo mało)
Nina's been eating like a bird lately. I'm worrying about her.
eat like a horse jeść za dwóch (jeść bardzo dużo)
He eats like a horse! No wonder he's twice the size of his twin brother.

Coś chyba jest na rzeczy, bo w angielskim znajdziemy jeszcze jedno wyrażenie z koniem w roli głównej w kontekście jedzenia:

I could eat a horse! (Jestem tak głodna/-y, że) mogłabym/mógłbym zjeść konia z kopytami!

Całą gamę ruchów i odgłosów paszczą oddamy angielskimi czasownikami:

bite gryźć
bolt pochłaniać
binge objadać się, obżerać się
digest trawić
devour pożerać
chew żuć
gorge oneself obżerać się, napychać się
gulp łapczywie łykać
nibble skubać, podjadać
scoff szamać, wcinać
swallow połykać
slurp siorbać
smack mlaskać

zdrowe odżywianie się, slow food vs fast food

Mówiąc o zdrowym i szkodliwym jedzeniu, przede wszystkim posługujemy się nazwami składników odżywczych, które są zawarte w określonych produktach. Mówimy, że coś jest bogate w (rich in) lub ubogie w (poor in):

carbohydrates węglowodany
sugars cukry
fats tłuszcze
proteins białko, proteiny
vitamins witaminy
minerals minerały
fiber błonnik

Do dyspozycji mamy też przymiotniki, np:

nourishing
nutritious
pożywny, odżywczy
satisfying
filling
sycący
healthy zdrowy
substantial
rich
obfity
low in cholesterol o niskiej zawartości cholesterolu
lean chudy (o mięsie)
starchy bogaty w skrobię
rich in omega-3 fatty acid bogaty w kwas tłuszczowy omega-3

Dieta (diet) kojarzy się przede wszystkim z restrykcyjnym ograniczeniem spożywania tuczących produktów, ale dieta to też sposób odżywiania się, czyli nawyki żywieniowe:

eating habits nawyki żywieniowe

Idące z duchem czasu, restauracje i bary oferują menu dostosowane do zmienających się potrzeb klienteli, a zatem w ofercie można znaleźć dania odpowiednie dla różnych sposobów żywienia:

gluten-free bezglutenowy
lactose-free bez laktozy
vegan wegański
vegetarian wegetariański

Jak w każdej dziedzinie życia, również w kwestii jedzenia łatwo o przesadę, która może prowadzić do nieprawidłowości:

eating disorder zaburzenie żywieniowe
binge eating napadowe objadanie się
anorexia jadłowstręt, anoreksja
bulimia bulimia

słownictwo angielskie — ciastka, tarty, placki, babeczki

Ciasteczkowy zawrót głowy:

dough ciasto (wyrobiona masa do upieczenia)
pastry ciasto (rozwałkowane, które jest bazą do innych wyrobów) albo słodkie ciastko
flan placek, tarta, babeczka
cake ciasto (ogólna nazwa do wypieków, np. ciasto z owocami, sernik, itd.)
batter rzadkie ciasto, np. na naleśniki (czyli zmieszane składniki, które
dzieci — ku zgrozie rodziców — lubią podjadać przed upieczeniem)
pie 1) placek, ciasto owocowe
2) pierożek, zapiekanka, pasztecik (z mięsem i warzywami)
tart tarta, placek

ale jaja — jajka na wiele sposobów

Sądząc po mnogości sposobów przygotowania jajek, produkt ten jest jednym z bardziej popularnych:

omelette

omeletteomelette

omlet

fried eggs jajka sadzone
scrambled eggs jajecznica
hard-boiled eggs jajka na twardo
soft-boiled eggs jajka na miękko
omelette omlet
soufflé suflet
poached eggs jajka w koszulkach

gotowanie dla leniwych

Śródtytuł może sugerować, że chodzi o slow food, chociaż osoby leniwe kulinarnie często preferują fast food, ze względu na szybką dostępność i zerowy nakład pracy własnej. Jeśli jednak wyjście na frytki jest chwilowo niemożliwe, a umiejętności samodzielnego przygotowania posiłku od A do Z pozostawiają wiele do życzenia, warto mieć w domu gotowe dania, które wystarczy przed konsumpcją podgrzać w kuchence mikrofalowej.

ready-to-serve food
ready-to-cook food
wyroby garmażeryjne

Decyzję o tym, czy akceptujemy czasem szkodliwy wpływ takich produktów na zdrowie każdy musi podjąć we własnym zakresie.

angielskie słownictwo — o smakach się dyskutuje

tasting spoon

tasting spoontasting spoon

łyżka do próbowania potraw

disgusting

disgustingdisgusting

obrzydliwy, ohydny, wstrętny

bland

blandbland

bez smaku, nijaki

tasty

tastytasty

smakowity, smaczny

delicious

deliciousdelicious

smaczny, pyszny

Przymiotniki do pochwały jedzenia:

tasty smaczny
delicious smaczny, pyszny
yummy pyszny
mouth-watering apetyczny
done to a turn wyśmienity, idealnie przyrządzony
exquisite
luscious
wyśmienity, wyborny

Przymiotniki, którymi można skrytykować jedzenie:

unappetising nieapetyczny
bland
tasteless
bez smaku, nijaki
sickly mdły
disgusting obrzydliwy
stodgy ciężkostrawny
greasy tłusty
overcooked rozgotowany
rotten zepsuty, zgniły
undercooked niedogotowany
putrid zgniły, rozkładający się
inedible niezjadliwy

Oczywiście, są jeszcze smaki:

bitter

bitterbitter

gorzki

sour

soursour

kwaśny

spicy

spicyspicy

ostry, pikantny

salty

saltysalty

słony

bitter gorzki
sour kwaśny
spicy
hot
pikantny
salty słony
mild delikatny, łagodny

Wszystko pięknie ładnie, ale jedzenie ma też ciemną stronę. Perystaltyka jelit, trawienie, biegunka, zatwardzenie — mówi Wam to coś? Nawet jeśli na razie nie mówi, z pewnością coś powie w przyszłości.

Naszym zdaniem, na drożność przewodu pokarmowego dobrze wpływa odrobina gramatyki. A zatem, częstujcie się.

rzeczowniki policzalne i niepoliczalne — jedzenie, produkty żywnościowe

Mówiąc o jedzeniu, nie można pominąć ważnego w języku angielskim zagadnienia gramatycznego, a mianowicie rzeczowników policzalnych i niepoliczalnych.

Zacznijmy od kilku przykładów:

a few raisins kilka rodzynek
a few apples kilka jabłek
a few eggs kilka jajek

Jeśli można do czegoś odnieść określenie ilościowe kilka, znaczy, że można też dokładnie policzyć te produkty — co w przypadku na przykład przepisu kulinarnego ma znaczenie.

Są jednak produkty żywnościowe (zaliczamy do tej grupy np. płyny), których policzyć się nie da. W przepisie znajdziecie wtedy wskazówkę, że trzeba wziąć danego składnika trochę lub odrobinę:

a little jam trochę dżemu
a little water trochę wody
a little sugar trochę cukru
a little butter trochę masła
a little flour trochę mąki

Sposobem na ilościowe ogarnięcie takich niepoliczalnych produktów jest umieszczenie ich w pojemnikach lub podzielenie na policzalne jednostki miary, co daje takie rezultaty:

a bottle of milk butelka mleka
a bar of chocolate tabliczka czekolady
a loaf of bread bochenek chleba
a crust of bread kromka chleba
a glass of water szklanka wody
a can of beer puszka piwa
a spoonful of soup łyżka zupy
a slice of ham plasterek szynki
a grain of rice ziarnko ryżu
a pinch of salt szczypta soli
a handful of flour garść mąki
a bunch of thyme wiązka tymianku

Przyznacie, że łyżka wody to nie to samo co szklanka wody, a w obu przypadkach można powiedzieć, że tej wody jest trochę — i bądź tu mądra, potencjalna mistrzyni kulinarna!

W angielskich przepisach kulinarnych znajdziecie ponadto jeszcze bardziej dokładne miary produktów:

oz
ounce
uncja (28 gramów)
lb
pound
funt (454 gramy)

Szczypta soli, ziarnko ryżu, garść mąki... Ktoś powie, że to za mało, żeby cokolwiek upiec czy ugotować. Jak po angielsku powiedzieć, że czegoś jest za mało? Znów ważny jest podział na rzeczowniki policzalne i niepoliczalne:

rzeczowniki policzalne:

too few raisins za mało rodzynek
too few apples za mało jabłek
too few eggs za mało jajek

rzeczowniki niepoliczalne

too little jam za mało dżemu
too little water za mało wody
too little sugar za mało cukru
too little butter za mało masła
too little flour za mało mąki

No więc jeden powie, że za mało, a ktoś inny, że... lepszy rydz, niż nic! Bo jak nic nie ma, to nawet podział na rzeczowniki policzalne i niepoliczalne jest nieistotny. Jest nam wszystko jedno.

Let's make a cake, Howard. Zróbmy ciasto, Howard.
Good idea. Have we got all the ingredients? Dobry pomysł. Mamy wszystkie składniki?
Have a look in the fridge. Zajrzyj do lodówki.
Well, it's almost empty. Cóż, jest prawie pusta.
And I don't see any flour in the cupboard. I nie widzę mąki w szafce.
There aren't any eggs, either. Nie ma też jajek.
Let's just eat some sandwiches instead. Zjedzmy po prostu kanapki zamiast tego.
But there isn't any cheese. Ale nie ma sera.
And we haven't even got any butter or jam. I nie mamy nawet masła ani dżemu.
We must go to the supermarket then. No to musimy pójść do supermarketu.
Great idea, Howie, only it's the end of the month. Świetny pomysł, Howie, tylko że jest koniec miesiąca.
So what? I co z tego?
We haven't got any money. The dole is due next week... Nie mamy pieniędzy. Zasiłek będzie w przyszłym tygodniu.

Czasem lepiej jednak zrezygnować z dodatkowego ciasta, bo co za dużo, to niezdrowo. Wydęty brzuch, podwyższony cholesterol, ciągłe zmęczenie? Przyczyną może być zła dieta — i znów kłaniają się rzeczowniki policzalne i niepoliczalne.

Rzeczowniki policzalne:

too many chocolate bars za dużo batonów czekoladowych
too many eggs za dużo jajek

Rzeczowniki niepoliczalne:

too much chocolate za dużo czekolady
too much coffee za dużo kawy
too much sugar za dużo cukru
too much butter za dużo masła
too much pasta za dużo makaronu

Niby nie da się czegoś policzyć, ale jakoś wiadomo, że się tego zjadło za dużo, prawda?

kulinarne powiedzenia po angielsku

Żywność, jedzenie i gotowanie zajmują w naszej świadomości i życiu dużo miejsca. Również język obfituje w kulinarne powiedzenia:

Too many cooks spoil the broth. Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść.
eat humble pie pokajać się, posypać głowę popiołem
have someone eating out of one's hand zmusić kogoś, by jadł ci z ręki
eat one's heart out zadręczać się
what's eating somebody? co kogoś gryzie?
eat somebody alive
eat somebody for breakfast
pożreć kogoś żywcem (np. srogo się zemścić, skrytykować, itp.)
eat somebody out of house and home wyczyścić komuś lodówkę, objeść kogoś

Uff.. Czy naprawdę napisałam taki elaborat o jedzeniu i gotowaniu?! A jeszcze zostało na kontynuację — będzie dokładka.

Zostaw komentarz:
Zaloguj się aby dodać komentarz. Nie masz konta? Zarejestruj się.
Postaw nam wirtualną kawę