Na skróty, czyli zbitki wyrazowe, rzeczowniki złożone, przedrostki i formy ściągnięte w języku angielskim

Wprawdzie dziś nie walentynki — a może będziecie czytać ten tekst właśnie 14 lutego i wtedy będzie jak znalazł — ale my jesteśmy romantyczni i uważamy, że każdy dzień jest dobry, by mieć się ku sobie. Ponieważ blog poświęcony jest językowi angielskiemu, postanowiliśmy zwrócić uwagę na to, jak garną się do siebie angielskie wyrazy. A garną się na różne sposoby.

formy ściągnięte czyli contractions

Już na początku długiego procesu nauki języka poznajemy zasadę tworzenia form ściągniętych (po angielsku contractions) przez dosunięcie do siebie wybranych słów i zastąpienie niektórych liter apostrofem. Zasada ta dotyczy np. łączenia zaimków osobowych z czasownikami to be , have/has/had, will i would. Spójrzcie na przykłady:

you + are = you're
she + is = she's
I + am = I'm
he + will = he'll
they + would = they'd
we + have = we've
you + had = you'd

Można też tworzyć formy ściągnięte operatorów czy czasowników modalnych połączonych z not:

do + not = don't
does + not = doesn't
is + not = isn't
are + not = aren't
was + not = wasn't
were + not = weren't
did + not = didn't
can + not = can't
could + not = couldn't
shall + not = shan't
should + not = shouldn't
will + not = won't
have + not = haven't
has + not = hasn't
would + not = wouldn't
must + not = mustn't

Czasownik to be w ogóle jest bardzo romansowy — lgnie do here, there, that, now oraz słówek pytających, np.

there + is = there's
that + is = that's
now + is = now's
who + is = who's
where + is = where's
how + is = how's
what + is = what's

Formy ściągnięte można też stosować z nazwami własnymi i rzeczownikami (zwróćcie uwagę na taką samą formę ściągniętą od is i has), np.

John + is = John's
my brother + has = my brother's

Znajdziemy je także w przeczących question tags, czyli dopowiedzeniach, które można przetłumaczyć jako prawda? co nie? Kilka przykładów:

You're Maggie's daughter, aren't you?
Beautiful day, isn't it?
You live in Glasgow, don't you?
The lesson was great, wasn't it?

Formy ściągnięte to przykłady ze standardowego języka angielskiego w wersji nieformalnej, mówionej. W języku pisanym, urzędowym, prawniczym preferowane są formy pełne.

Natomiast bardzo popularna w języku mówionym forma ain't, która powstała z połączenia am (I) not, nadal uważana jest za slang. W standardowej wersji języka ewoluowała do formy aren't.

Obecnie ain't wychodzi poza pierwszą osobę I, a nawet poza czasownik to be. To prawdopodobnie dlatego, że forma ta jest bardzo towarzyska.

I do not want to go. = I ain't wanna go.
He is not my husband. = He ain't my husband.
I have not got any money. = I ain't got no money.

Regionalnie, na przykład na południu Stanów Zjednoczonych, można usłyszeć rozkoszne (?) wariacje, łączące więcej niż dwa wyrazy. Takie formy nie są uznawane za elementy standardowego języka angielskiego, być może dlatego, że brzmią jak łamańce językowe.

we + would have = we'd've
would + not have = wouldn't've
you + would not have = you'dn't've
you + all would not have = y'all'dn't've

Wspomnieliśmy już, że form ściągniętych nie używa się w języku formalnym oraz że standardowo nie łączymy więcej niż dwóch wyrazów. Trzeba zapamiętać jeszcze jedno. Na końcu zdania formy ściągnięte mogą być tylko przeczące, czyli np.

I speak French but Katie doesn't.
I thought he'd be happy but he wasn't.

Ściągnięte formy twierdzące na końcu zdania są błędne, a zatem:

He thinks I'm not interested but I'm. źle
He thinks I'm not interested but I am. dobrze
- Is Sheila with you?
- Yes, she's.
źle
- Is Sheila with you?
- Yes, she is.
dobrze

rzeczowniki złożone czyli compound nouns

W jednym z działów naszego serwisu, który poświęcony jest gramatyce języka angielskiego, znajdziecie informacje na temat compound nouns /gramatyka/rzeczowniki/zlozone, do których można m.in. zaliczyć słowa powstałe ze zlepienia dwóch wyrazów w jeden, np.

touch + down = touchdown
rain + coat = raincoat
break + down = breakdown
green + house = greenhouse
hand + bag = handbag
letter + box = letterbox

Rzeczowniki złożone mogą się też składać z dwóch wyrazów stojących osobno lub odzielonych łącznikiem. To te mniej towarzyskie, które zachowują dystans, celowo zatem nie przyjrzymy się im teraz bliżej.

portmanteau czyli zbitka wyrazowa

Pora puścić wodze fantazji, przechodzimy bowiem do zjawiska, którego nazwa w tym kontekście po raz pierwszy pojawiła się w utworze Lewisa Carrolla Po drugiej stronie lustra, bedącym kontynuacją Alicji w Krainie Czarów. Jeden z bohaterów popularnego utworu, Humpty Dumpty, tłumaczy Alicji pochodzenie słów powstałych z połączenia wyrazów, mówiąc, że można je porównać do kufra podróżnego (w angielskim określano go słowem portmanteau), który pomieści wiele rzeczy, tak jak pewne słowa mieszczą w sobie kilka znaczeń.

Portmanteau albo portmanteau word, czyli zbitka wyrazowa czy skrzyżowanie wyrazów, od rzeczownika złożonego różni się tym, że połączenie powstaje przez wykorzystanie tylko kawałków słów zlepianych ze sobą, a nie całych wyrazów. Co ciekawe, samo słowo portmanteau jest zbitką francuskich wyrazów porter (nosić) i manteau (płaszcz).

Spójrzcie na przykłady zbitek słownych obecnych we współczesnym języku:

smoke + fog = smog
electronic + mail = email
breakfast + lunch = brunch
web + log = blog
international + network = Internet
internal + communication = intercom
Internet + etiquette = netiquette
emotion + icon = emoticon
situation + comedy = sitcom
work + alcoholic = workaholic
shop + alcoholic = shopaholic
costume + play = cosplay
telephone + marketing = telemarketing
cybernetic + organism = cyborg
motor + hotel = motel
free + software = freeware
spy + software = spyware
web + seminar = webinar
botulism + toxin = botox

Krzyżowane są też nazwy własne:

Bombay + Hollywood = Bollywood
Brad + Angelina = Brangelina
Oxford + Cambridge = Oxbridge

I coś z polityki:

British/Britain + exit = Brexit

Zmieniająca się jak w kalejdoskopie rzeczywistość wymusza konieczność nazywania nowych zjawisk i produktów, dzięki czemu język angielski wzbogacił się w ostatnich latach między innymi o takie słowa:

she + hero = shero
man + explaining = mansplaining
screen + teenager = screenager
sponsored + content = sponcon
jeans + leggings = jeggings
burka + bikini = burkini
her + history = herstory
video + blog = vlog

przedrostki

Innym sposobem na tworzenie nowych słów przez połączenie wyrazów jest użycie przedrostków. Prefixes, bo taką mają angielską nazwę, to dość obszerny temat, dlatego poświęcimy im jeszcze odrębny wpis na naszym blogu. W ramach tak zwanej zajawki proponujemy zapoznanie się z kilkoma przykładami.

Przedrostki są częstym sposobem utworzenia przymiotnika, przysłówka, rzeczownika lub czasownika o przeciwnym znaczeniu, np.

un + friendly = unfriendly
cover uncover
able unable
im + possible = impossible
polite impolite
maturity immaturity
dis + honest = dishonest
believe disbelieve
agree disagree
il + legally = illegally
legitimate illegitimate
logical illogical
ir + regular = irregular
responsibility irresponsibility
rationally irrationally
in + secure = insecure
tolerance intolerance
accurately inaccurately

Poza tworzeniem słów o przeciwnym znaczeniu, do wyboru mamy mnóstwo przedrostków zapożyczonych z łaciny czy greki, które modyfikują znaczenie dodawanego do nich słowa, tworząc nowy wyraz. Dla przykładu:

amphi (of both sides, around) + theatre = amphiteatre
kilo (thousand) + gram = kilogram
micro (small) + biology = microbiology
macro (large, long) + dynamics = macrodynamics
super (above) + model = supermodel
over (too much) + cook = overcook
non (not) + existent = nonexistent
auto (self) + biography = autobiography
inter (between) + national = international

Nie sądzicie, że taka towarzyskość języka angielskiego to ciekawa cecha? Nam osobiście bardzo się podoba.

Zostaw komentarz:
Zaloguj się aby dodać komentarz. Nie masz konta? Zarejestruj się.
Komentarze (1)

she+hero =shero

Po co takie coś skoro jest zwykłe słowo określające bohaterkę "heroine" ??

Postaw nam wirtualną kawę